De brug tussen organisaties en samenleving

De rol van afdeling Organisaties en Samenleving

De teams infopunt verblijf en rechtspositie, diversiteit, taal en Sociaal Tolken en Vertalen maken deel uit van onze afdeling Organisaties en Samenleving. Ze ondersteunen en begeleiden organisaties in thema’s als vreemdelingenrecht, diversiteits- en taalbeleid, taaloefenkansen, sociaal tolken en vertalen. Samen met het team beeldvorming sensibiliseren ze de samenleving rond taal, diversiteit en integratie.

Wegwijs in vreemdelingenrecht

Heel wat organisaties komen door hun klanten of de mensen waarmee ze werken in aanraking met vreemdelingenrecht. Mijn klant wil de Belgische nationaliteit, maar hoe moet dat dan? Wat betekenen al die verschillende verblijfskaarten? Heeft mijn klant recht op OCMW-steun? En welke impact heeft die steun op het verblijfsstatuut? Het infopunt verblijf en rechtspositie geeft een antwoord op deze en vele andere vragen van Antwerpse organisaties en diensten.

Het infopunt behandelde 2037 info- en adviesvragen over onder andere gezinshereniging, medische kosten, gezondheidszorg, verblijfsdocumenten, de Belgische nationaliteit en asiel. Dat is een stijging van 12,5% tegenover 2019. Een opvallende vaststelling is dat 38% van de vragen van particulieren kwamen. Atlas merkte al langer een duidelijke nood aan laagdrempelige informatie en advies over vreemdelingenrecht. Corona verscherpte die trend alleen maar: de toenemende digitalisering van veel dienstverleningen en de moeilijkere toegang tot kwaliteitsvolle juridische bijstand zijn mogelijke verklaringen van die stijging.

De juridische medewerkers van Atlas geven tweemaal per week juridisch advies aan particulieren tijdens de vreemdelingenpermanentie. Dat doen ze samen met advocaten van de balie Antwerpen die gespecialiseerd zijn in vreemdelingenrecht. Door corona moest de permanentie sluiten en verliep deze dienstverlening via een juridische helpdesk. In december startte de fysieke permanentie opnieuw op een nieuwe locatie in de Desguinlei. In 2020 behandelden we op de vreemdelingenpermanentie 136 vragen.

Nauw samenwerken met andere organisaties uit hetzelfde werkveld blijft een speerpunt. Zo neemt Atlas deel aan de contactvergadering internationale bescherming van het federaal migratiecentrum Myria, overleggen we regelmatig met het Loket Vreemdelingenzaken en zijn we lid van de juridische werkgroep van het Vlaams Agentschap Integratie en Inburgering. Atlas is bovendien trekker van het lerend netwerk over precaire verblijvers en werd ook lid van de stuurgroep Victor5+, een pilootproject van de stad Antwerpen.

Een aanbod van sociaal tolken en vertalingen

Voor onze dienst Sociaal Tolken en Vertalen (STV) was de impact van corona erg voelbaar. De sluiting van scholen en diensten leidde tot een grote terugval in het aantal aanvragen voor een tolk ter plaatse. In de periode maart – mei was er een daling van 30% in het aantal tolkaanvragen ten opzichte van vorige jaren.

Videotolken is een veilig alternatief voor tolken ter plaatse en was dus de uitgelezen manier om tijdens de pandemie klantencontacten op afstand te ondersteunen. STV werkt al sinds 2019 met een aanbod videotolken, maar breidde onder impuls van de pandemie het aanbod uit en zette hard in op promotie. Zo vertelde kleuterjuf Ans Bosschaert op onze Diversiteitspraktijk hoe belangrijk videotolken waren voor haar school. Het aantal aanvragen steeg van 41 in 2019 naar 925 aanvragen in 2020.

De Vlaamse regering besliste ook om tijdens de periode maart – mei extra middelen te voorzien om de grote nood aan tolken voor onderwijs, welzijn en gezondheid op te vangen.

Vanaf juni steeg het aantal aanvragen opnieuw en zagen we in het najaar zelfs een stijging in vergelijking met 2019. In 2020 kreeg STV in totaal 11.628 tolkaanvragen, vooral vanuit de sectoren onderwijs, welzijn en gezin. Na de tolkaanvraag doet Atlas een ‘matching’: we gaan dan op zoek naar een geschikte tolk om de opdracht uit te voeren. Er werden in 2020 7120 tolkopdrachten uitgevoerd.

Daarnaast deed STV 1863 vertaalopdrachten, dat is meer dan een verdubbeling tegenover 2019.

STV speelde een belangrijke rol in de coronacommunicatie. Lees meer in Toegankelijk communiceren over corona.

Tolken en vertalen als onderdeel van een breder taalbeleid

Een tolk of vertaling is maar een van de vele taalinstrumenten die professionals kunnen inzetten om een geslaagd gesprek met een anderstalige te voeren. STV werkte daarom een geïntegreerde aanpak uit samen met de taalbeleidsmedewerkers van team taal, zodat ze organisaties met bepaalde vragen of noden beter konden informeren en begeleiden in hun keuzes. In 2020 deed STV met team taal 14 acties in 10 organisaties, zoals het asielcentrum van Deurne. Ze deden bv. adviesgesprekken, vorming op maat of een taalbeleidstraject.

De STV-diensten en taalbeleidsmedewerkers van de verschillende Agentschappen Integratie en Inburgering en Huis van het Nederlands Brussel wisselden bovendien informatie uit over hun lokale aanpak, met het oog op een potentieel uniform aanbod voor organisaties.

Ondersteuning van freelancers

Elk jaar organiseert Atlas STV een netwerkmoment voor alle freelance vertalers en tolken. In 2020 deden ze dat voor de eerste keer online met het webinar ‘Tolken van emoties en empathische communicatie’, met maar liefst 40 freelance tolken die deelnamen.

Benieuwd hoe Atlas STV werkt? Beluister het radio-interview met STV-coördinator Heleen Van Opstal en sociaal vertaler-tolk Salih:

Taal- en diversiteitsdrempels wegnemen

Organisaties vinden het soms moeilijk om met een anderstalige klant te communiceren of om te gaan met klanten of werknemers met een migratieachtergrond. Team diversiteit en team taal bieden daarom ondersteuningstrajecten, vormingen, informatie en advies om een diversiteits- en taalbeleid uit te bouwen. Dit beleid helpt om drempels rond diversiteit en taal te weg te nemen en organisaties toegankelijker te maken voor anderstalige en laagtaalvaardige klanten én werknemers. Bovendien ondersteunt team taal organisaties en verenigingen die kwaliteitsvolle taaloefenkansen (willen) aanbieden (lees meer bij Nederlands oefenen en de kracht van taalbuddy’s).

In 2020 liepen er 108 unieke trajecten met organisaties en behandelen de collega’s van diversiteit en taal 294 info- en adviesvragen. Een greep uit wat we in 2020 realiseerden:

Team taal kreeg in 2020 beduidend meer vragen vanuit onderwijs, bijvoorbeeld over communicatie met ouders. Scholen moesten door de coronacrisis meer online communiceren en vroegen specifieke ondersteuning en manieren om laagtaalvaardige ouders te blijven bereiken. Team diversiteit nam ook deel aan de casetafel van Onderwijsnetwerk Antwerpen, waar scholen hun vragen voorleggen in een breed netwerk.
In heel wat lopende en nieuwe trajecten schakelden de teams over op digitale alternatieven. Zo verliepen de ondersteuning van team diversiteit aan het Middelheim Museum, de analyse bij Uit De Marge en het aanbod voor mentoren van Duo-for-a-job allemaal digitaal. Fysieke ondersteuning was in sommige situaties beperkt mogelijk, bv. bij Politiezone Antwerpen en observaties bij De Lijn. Lees meer over het vormingsaanbod in Onze expertise delen.
Ondanks de coronabeperkingen in het onderwijs bleven de DemoKlap-trajecten in 2 secundaire scholen, Xaverius-college en Stedelijk Lyceum Waterbaan, de rest van het schooljaar 2020-2021 doorlopen.
Net als de voorbije jaren bleven stedelijke diensten een beroep doen op ons aanbod, in de eerste plaats Sociale Dienstverlening en de communicatiedienst, gevolgd door andere diensten zoals de ontmoetingscentra, de Dienst Vrijwilligers en de Cel Schijnrelaties.
Atlas verkende en startte niet alleen nieuwe samenwerkingen rond tewerkstelling met bv. werkgevers als De Lijn, maar ook rond inclusie, meerstemmigheid en dekolonisatie bv. met bibliotheek Permeke.
We stelden vast dat meer en meer Antwerpse diensten en organisaties ons contacteren om te weten hoe ze moeten reageren op racisme en discriminerende uitspraken, onder andere door de aandacht voor Black Lives Matter en sommige stigmatisering van mensen met migratie-achtergrond tijdens de coronacrisis. Op onze website Diversiteitspraktijk publiceerden we enkele artikels over deze thema’s waarmee we mensen een houvast willen bieden.
Om organisaties met vragen over communicatie met anderstalige klanten beter te begeleiden, startten team taal en STV een nauwere samenwerking (zie ook hierboven ‘Tolken en vertalen als onderdeel van een breder taalbeleid’)
Team taal speelde een belangrijke rol in de coronacommunicatie. Lees meer in Toegankelijk communiceren over corona.

Atlas als projectpartner

In oktober 2020 startte het ESF-project Hands on inclusion. Met dit project willen we enerzijds organisaties en ondernemingen ondersteunen in duurzame inclusie van mensen met migratieachtergrond, met beperkingen, … Anderzijds willen we de afstand tussen werkgevers en specifieke groepen werkzoekenden verkleinen. Atlas is partner in dit project en ontwikkelt mee workshops over onder andere inclusief personeelsbeleid, taal en communicatie op de werkvloer, en aantrekken van hoger opgeleide anderstaligen.

Voor werkzoekenden die graag in de kinderopvang willen werken is er het ESF-project Kansen voor talent in de kinderopvang, dat begin december startte. In Antwerpen is er in de kinderopvang een grote nood aan kinderbegeleiders en een diverser personeelsbestand. Via een opleidingstraject waarin cursisten les volgen en stage doen in een kinderopvang wil het project onder andere kwetsbare werkzoekenden versterken. Atlas ondersteunt als partner met expertise rond diversiteit en taal.

Het ESF-project Bruggen naar werk is een samenwerking tussen outreach- en activeringspartners, die op zoek gaan naar werkarme gezinnen, inactieve vrouwen met een migratie-achtergrond en werkzoekende nieuwkomers en oudkomers. Via individuele trajecten en een gemeenschappelijk aanbod bereiden deze partners hen voor op een traject naar werk. Atlas leidt als partner onder andere potentiële deelnemers toe en geeft advies over omgaan met diversiteit en taal.

In 2020 maakten we ook plannen voor nieuwe projecten. Het AMIF-project Op weg met vrijwilligerswerk/Proeftuinen sociale netwerking en participatie voor inburgeraars werd goedgekeurd, waarmee we laagtaalvaardige inburgeraars zullen toeleiden naar vrijwilligerswerk. De samenwerking van team diversiteit met de Cel Gelijke Kansen (Sociale Dienstverlening) leidde tot het gezamenlijk project Gelijke kansen/Vinden & (Ver)binden, om het welbevinden van LGBTQ+-personen met een migratieachtergrond te versterken. Dit project wordt gefinancierd door het Agentschap Binnenlands Bestuur. Tot slot kregen we middelen van de federale overheid voor Inclusieve communicatie over COVID-19, een project waarin we als partner mee strategieën ontwikkelen voor meertalige en toegankelijke communicatie tijdens een pandemie. Deze 3 nieuwe projecten starten in 2021.